Yakın zamanda Isparta yolcularından biri olacaksanız Isparta’da ne yenir? diye merak etmeniz gayet doğaldır. Baştan söyleyelim ki bu sorunun cevabı uzun; uygulaması çok keyiflidir. Zira Isparta mutfağı Anadolu ve Akdeniz mutfaklarından esintiler taşımaktadır. Yöresel yemeklerinden tatlılarına kadar her şeyin lezzet harikası olduğu Isparta mutfağı her damak zevkini tatmin edecek zenginliğe sahiptir. Bilhassa Isparta’nın gülleriyle yapılan tatlıların tadı anlatılmaz, yaşanır. Isparta, geçiş yollarının üzerine kurulu bir şehirdir ve pek çok medeniyetten izler barındırmaktadır. Bu yüzden mutfak kültürü son derece zengindir. Ülkemizin her yerinde pişirilen yemeklere de rastlayabileceğimiz bu mutfak; bize tamamen şahsına münhasır lezzetler de sunmaktadır. Bölgenin başka yörelerden etkilenmiş olması; göç alması, hayvancılığın ve tarımsal yapının gelişmesi Ispartalıların beslenme şeklini belirleyen faktörlerdendir. Eğirdir Gölü’ne ev sahipliği yapan Isparta; mutfağında balık yemeklerini de bolca bulundurmaktadır.
İyi ama Isparta yöresel lezzetler nelerdir? Artık konuya geçsek nasıl olur? Büyük ihtimalle içinizden bunlar geçiyordur. Öyleyse şimdi Isparta yemekleri ile tanışma zamanıdır.
Isparta’da Ne Yenir? Nerede Yenir?
Şöhretini gülleriyle her tarafa yaymış olan Isparta’nın neyi meşhur? sorusuna tabii ki önce gül reçeli ile cevap verilir. Ama bu daha başlangıçtır. Aşağıda sizi, hepsi ayrı güzel Isparta geleneksel lezzetleri beklemektedir.
Kabune
Esasen bir düğün yemeği olan kabune; Isparta restoranlarında da kendine yer bulmaktadır. Pirinç, et ve nohutla yapılan bu yemeğin ilginç bir hikâyesi vardır.
Söylenildiğine göre bir gelin ve kaynanası bütün gün tarlada çalışırlarmış. Hayatlarını böyle sürdürürken bir gün akşam eve geldiklerinde bakmışlar ki erkekler daha önce gelmiş ve yemek bekliyorlar. Fakat kaynana öyle yorgunmuş ki parmağını kıpırdatacak hâli yokmuş. Gelin de kaynanasına dinlenmesi gerektiğini, yemeği kendisinin hazırlayabileceğini söylemiş. Mutfakta bir gün öncesinden az bir şey haşlanmış et ve nohut varmış. Onlarla beraber pirinç pilavı yapmış. Yemek de öyle güzel kokuyormuş ki, sormayın gitsin! Kaynanası tencerenin kapağını açar açmaz şok olmuş ve şöyle demekten kendini alamamış:
‘Kı(z) bu ne?’
İşte onun bu şaşkınlık ifadesi yıllar sonra ‘Kabune’ diye değişerek yemeğe isim olmuş.
Oğmaç Çorbası
Salça, tereyağ, soğan, domates ve baharatlarla hazırlanan bu çorba kulağa standart bir çorba gibi gelebilir. Fakat Isparta yöresel yemekler arasında bulunması boşuna değildir. Bunu tadına bakınca daha iyi anlayacak ve bize hak vereceksinizdir.
Top Tarhana
Onu öteki tarhana çorbalarından ayıran şey içine katılan farklı malzemelerdir. Bu çorbada salça ve nohut da bulunmaktadır. Bilhassa kış mevsiminde Isparta mutfağının fenomenlerinden biri olan top tarhana içinizi ısıtırken damağınızda güzel bir tat bırakacaktır.
İrmik Çorbası
İrmiğin faydalarını bünyesinde toplayan bu çorba Isparta yemeklerine çok iyi bir başlangıçtır. Koyu kıvamlı bir çorba olan irmik çorbasının yapımı gayet kolaydır. Et suyu ve zeytinyağıyla pişen çorba Isparta restoranlarının menülerinde de kendine yer bulmaktadır.
Yufka Ekmeği
Buna yörede ‘zor gün yemeği’ denilmektedir. Yufkalar orta boy bir tepsi büyüklüğünde açılmakta ve sacda pişirilmektedir. Bunu imece usülü hazırlamak Isparta’da yıllardır devam eden bir gelenektir. Bu ekmekler kışlık ve yazlık olarak yapıldığı için sene boyunca tüketilmektedir. Bilhassa pancar çapası, pancar sökümü ve elma yolumu zamanlarında akrabaların veya komşuların bir araya gelip 2-3 günlük bir emek ile ortaya koyduğu lezzetli yufkalar; üst üste yığılıp serin bir ortamda saklanmaktadır. Yemek isteyenler bunları suyla ıslatmakta, ardından ısıtarak afiyetle tüketmektedir.
Banak
Isparta et yemekleri arasında öne çıkan Banak, kalabalık sofraların gözdesidir. Dana etiyle yapıldığı gibi koyun veya kuzu etiyle de yapılmaktadır. Etlerin altına pide serilmektedir, İskender kebaba benzetilebilir.
Bakla Borani
Isparta’da ne yenir? sorusunun cevabında sebze yemeklerinden de bahsetmek şarttır. Yoğurt, bulgur, soğan ve zeytinyağı ile hazırlanan bu yemek; bakla sevmeyenlerin bile beğeneceği türdendir. Faydalarını tahmin etmek ise hiç zor değildir.
Fırın Kebabı
Isparta’yla özdeşleşmiş bir lezzet âbidesi de fırın kebabıdır. Nisan-Mayıs ayları süt kuzusuyla hazırlanan bu yemek, Haziran’ın sonu gelince oğlak etinden yapılmaya başlanır. Eylül’den itibaren ise genelde erkeç kullanılır. Fakat her hâlükârda değişmeyen tek bir şey vardır: Yemeğin enfes tadı!
Şişe takılan etler fırına verilip 3-4 saat boyunca pişirilmektedir. Bakır sahanlara koyularak lavaş ekmeğiyle birlikte servis edilen bu yemek favoriniz olabilir.
Sazan Dolması
Deniz ürünlerini seviyorsanız sazan balığından yapılan bu yemek size hitap etmektedir. Dışı ve içi güzelce temizlenen balıklar soslanarak kuş üzümü, çam fıstığı ve bulgurdan yapılmış bir iç pilavla doldurulmaktadır. İğne-iplikle dikilerek fırınlanmakta ve tabaklardan midelere lezzet serüveni memnuniyetle tamamlanmaktadır.
Şalgam Aşı
Şalgamların patates dilimler gibi dilimlenerek haşlanması ve ardından kıymalı-soğanlı karışımla pişirilmesi sonucu oluşan bu lezzet de Isparta halkının en sevdiği yemeklerdendir. Börülce de eklenen şalgam aşı yemeğinin tadına bakmanız önemle tavsiye edilir.
Yatırtma
Patlıcan seviyorsanız tam sizlik bir önerimiz var: Patlıcanların yarılarak kıymalı harçla doldurulup pişirilmesiyle beraber lezzet fırtınaları estirmeye başlayan yemek tek kelimeyle nefistir. Isparta’nın simgeleşen yemeklerinden biri olan yatırtma; patlıcanlar uzun uzun yatırılarak pişirildiği için böyle isimlendirilmiştir.
Tatar Mantısı
İç harcı ve kapatılma şekli açısından bildiğimiz mantılara pek benzemeyen bu mantı Isparta’da tadabileceğiniz güzel lezzetlerdendir. Mantı patatesli harçla kapatılmaktadır fakat kıymalı iç harcıyla yapanlar da olmaktadır.
Dirgit
Nohut, fasulye, buğday gibi malzemelerle yapılan bu yemek oldukça besleyicidir. Kış mevsiminde sıklıkla tüketilen bu yiyecek aslında genelde diş hediyesi olarak yapılmaktadır. Yani bebeğin ilk dişi çıktığı zaman yapılır. Üzerine şeker ve tuz eklenerek yenebilen bu yiyeceği kuru yemişle beraber tüketenler de vardır.
Hamursuz
Bir ekmek çeşidi olan hamursuz, Isparta fırınlarının olmazsa olmazlarındandır. Kaymak yağı, yumurta, tuz ve buğday unuyla elde edilen hamursuz, sabah kahvaltılarının neşesidir; peynir ve çayla beraber çok güzel gitmektedir. Fırından yeni çıkmış, taze taze tüketildiğinde tadından yenmeyen hamursuz, Isparta’ya gelmişken yemeden ayrılmamanız gereken bir lezzettir.
Kiraz Reçeli
Isparta yemek rehberi tatlılarla devam etmektedir. Sabah kahvaltılarının vazgeçilmezi olan bu reçel, lezzetini Isparta’nın lezzetli kirazlarından almaktadır. Bu kirazlar şekerle bir araya gelince lezzetine diyecek hiçbir şey olmamaktadır.
Su Peltesi
Son derece lezzetli fakat hafif bir tatlı olan su peltesi; şeker, su ve mısır nişastasıyla hazırlanmaktadır. Isparta tatlıları arasında lezzetiyle kendini öne çıkaran bu tatlı lezzetli yemeklerin en güzel tamamlayıcısıdır.
Yalvaç Güllacı
Bu tatlının diğer bir ismi Kesmik güllacıdır. Adından da anlaşıldığı üzere Yalvaç’a özgü bir lezzettir. Gül şeklinde sarılan ve ilçenin sembollerinden biri olan tatlı lorlu iç ile hazırlandığı için lorlu güllaç adıyla da bilinmektedir. İftar sofralarında kendine sıklıkla yer bulan yalvaç güllacı, mutlaka ağzınızı tatlandırmalıdır.
Gül Şerbeti
Defaatle belirttiğimiz gibi Isparta ülkemizin güller şehridir. Hal böyle olunca güllerin tatlılarda ve içeceklerde de kullanımı bir hayli yaygındır. Şehir, dünyadaki gül yağı ihtiyacına cevap vermekte; bu çiçeği hem yiyecek hem de içecek üretiminde kullanarak leziz başarılara imza atmaktadır! Gül şerbeti de bunun en güzel örneklerindendir. Pembe gül yaprakları ile hazırlanıp cam kavanozlara koyulan ve 2 ay orada bekletilen şerbetin tadına doyum olmamaktadır. Gül şurubu diye de bilinen bu lezzetin yapımında gelincik çiçeğinin siyah renkli dip kısımları da kullanılmaktadır.
Gül Çayı
İsminden de belli olduğu üzere bu içecek gülden yapılmaktadır. Kurutulmuş gül yaprakları ile demlenen çay kokusuyla ve tadıyla âdeta kendine bağımlı hâle getirmektedir.
Gül Lokumu
Tabii ki lokum satılan yerlerde gül lokumu da bulunabilir. Fakat Isparta’nın gül lokumu başkadır. Yapay gül suyu kullanılmayan bu lokumların harika lezzeti gerçek gül suyundan kaynaklanmaktadır. Tadı, kokusu ve rengiyle ilk ısırıkta bu gerçeğin farkına varacaksınızdır.
Kuyruğu Sulu
Isparta mutfağındaki hamur işi lezzetlerinin bir diğeri de budur. Hamurlar yoğurulup yufkalar açılmakta, içi kıyma ve baharatlarla yapılmış harç ile doldurulmaktadır. Ardından sac üzerinde pişirilmektedir. İç harcı sulu bir kıvama sahip olduğu için bu isim verilmiştir.
BALKABAKLI BAKLAVA
Baklavanın meşhur bir Gaziantep tatlısı olduğu herkesin malumudur. Isparta’da ise baklava, balkabağı eklenerek yapılmakta ve Gaziantep baklavasına dişli bir rakip olmaktadır. Tatlıya zencefil ve karanfil de dâhil olunca lezzetini eleştirmek imkansızdır.
Ekmek Aşı
Ufak ufak doğranıp fırında kızartılan ekmekler servis tabağına aktarılmaktadır. Sonra kıyma ve soğan bir tavada kavrulmakta, üstüne yumurta kırılıp katı olarak pişirilmektedir. Ardından su eklenip 2-3 dk kaynatılmakta ve ekmeklerin üzerine dökülmektedir. Biraz dinlendirilip servis edilen bu yemek Isparta’da sofraları sık sık şenlendirir.
Isparta Şiş Köfte
Bu köfte dana eti, Kavram Yağı ve iç yağ ile yapılmaktadır. Et olarak dananın kaburga ve but kısmından alınan parçalar kullanılmaktadır. Kıyma makinesinde çekilen etlere saydığımız yağlardan (et miktarının %30’unu geçmeyecek şekilde) eklenir. Yoğrulup yeniden kıyma makinesinde çekilir ve şişlere dizilip ızgara üzerinde pişirilir. Pişmiş domates ve soğanla beraber tüketilen Isparta şiş köftenin üzerine sumak eklemek de lezzetini ikiye katlar. Farklı yörelerde yapılan köftelerle bunun arasında nasıl bir nüans olduğuna gelince; bu köftenin ince şişlere takılıp pişirildiği ve baharat içermediği söylenebilir.
Pişi Köfte
Aslında toz kekik, karabiber, un, sıvı yağ, tuz ve kıyma gibi malzemelerden hazırlansa ve klasik köfteden pek farkı yokmuş gibi görünse de enfes lezzeti bunun tam tersi olduğunun en büyük kanıtıdır. Yuvarlak pişi biçiminde yapılan bu köfteler masaya konuk olduğunda ziyafet var demektir.
Bumbar
Pirinç, karaciğer, kuzu işkembesi, sarımsak, domates, bulgur, kimyon, domates salçası, toz nâne , kırmızı biber ve tuz ile hazırlanan bu yemek Isparta mutfağının gözdesidir. Yapımı ise pilavın kuzu karnına doldurulup iğne-iplikle dikilerek pişirilmesi şeklinde özetlenebilir.
Çakal Helvası
Ezilmemiş tane haşhaş, 2 litre pekmez ve yarım kilo unla hazırlanan bu tatlı Isparta’da ne yemeli? diye düşünenlere sunulabilecek en güzel alternatifler arasındadır.
Külür
Un, tuz, haşhaş ezmesi, su, sıvı yağ ve mısır unuyla hazırlanan bu ekmek; Isparta yemeklernin yanına çok yakışacaktır. Sıcak sıcak tüketilen ekmeğin kokusu bile iştah açmaya yeterlidir.
Isparta Peksimeti
Toz karanfil ve tarçın gibi özel malzemeler de içeren bu çörek, Ramazan aylarında sahur sofralarının vazgeçilmezidir. Yağla yoğrulduğu için uzun süre taze kalabilen çöreğin geçmişte hacıların yolluklarına koymak için sıklıkla yapıldığı bilinmektedir. Günümüzde de varlığını devam ettiren bu lezzeti sizin de tatmanız önerilir.
Not: Yoğurt Tatlısı, Etli Senget Sac Böreği, Gelincik Böreği, Samsa Peynir Baklavası, Ovma Helvası, Tevek Aşı, Senirkent Usulü ve Yalvaç Usulü Keşkek, Tosmankara, Kelem Sarması, Kesmik Baklavası , Uzun Kabak Yemeği, Sap Aşı da Isparta yöresel lezzetler arasındadır.
Diğer Isparta Yemekleri
Isparta’da ne yenir? sorusuna verilebilecek yüzlerce yanıt vardır. Böyle zengin kültüre sahip olan bir şehrin mutfağında az çeşit bulunması mümkün müdür? T.C. ISPARTA VALİLİĞİ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün hazırlamış olduğu Isparta Mutfağı “Geleneksel Tatlarımızdan Seçmeler”
kitabından edinilen bilgilere göre; diğer Isparta yemeklerinden bazıları şunlardır:
Çorbalar: Topalak, yayla, tutmaş…
Et Yemekleri: Kabine, Çömlek Kebabı, Tandır Kebabı, Yoğurtlu Et, Tirit, Keşkek.
Pilavlar: Yörede pirinç pilavlarının hindili veya tavuklu olarak hazırlanması bir gelenektir. Isparta mutfağının büyük bir bölümü , salçalı, patlıcanlı, bezelyeli, nohutlu, kuşbaşılı ve kıymalı gibi pilav çeşitlerine ayrılmıştır. Yörede pilava şehriye, rendelenmiş domates ve soğan koyulur.
Yabani Otlarla Hazırlanan Yemekler: Şehirde madımak (bici bicı), ebegümeci, semiz, ümmü, tavuk kursağı, ısırgan, sirken, toklu başı, kuzu kulağı, labada ve pancarlık gibi yöresel otlar kırlardan toplanarak temizlenir ve ince ince kıyılır. Daha sonra kıyma, soğan ve yağ ile kavrulup pişirilir.
Hamur İşleri: Kulak Böreği, Dıran Ekmeği, Goşma (Katmer), Nokul, Pişi.
Tatlılar: Yörede kabaktan, haşhaştan, irmikten, pekmezden, sütten ve sudan çeşitli tatlılar yapılmaktadır. Onlardan bazıları şu şekildedir: Şekerleme, Samsa, Mafiş, Tosmankara, Lokma, Höşmerim, Zerde, Derdimi Alan, Karga Beyni.
Isparta’da Ne, Nerede Yenir?
Tüm bunlara ilâveten Isparta’daki hangi yemek mekânının daha çok hangi lezzetlerle ön plana çıktığından da bahsetmek gerekir:
- Kuzu gerdan ve kuzu şiş için Etopia Ocakbaşı Restoran’a gidilebilir. Doyurucu ve lezzetli mezelerle harika bir uyum sergileyen bu yemeklerin lezzetine burada bakmak sizi pişman etmeyecektir.
- Pide seviyorsanız; hem bol malzemeli nefis pideler hem de etli ekmek, şiş köfte ve lahmacun için Özgür Pide’ye uğrayabilirsiniz.
- Canınız ev yemekleri çektiğinde ziyaret edeceğiniz adres bizce Çorbada Şayan olmalıdır. Özellikle güveç yemekleri pek lezzetlidir.
- Şık sunumlarıyla ve lezzetli yemekleriyle beklentilerinizi karşılayacak olan bir diğer yer ise Ferah Kebap Salonu’dur.
- Isparta kahvaltı mekânı olarak da Burç Fırın’a gitmeniz önerilir. Bu nezih mekanda hazırlanan börek, krep, tatlı ve kurabiyelerin tadına mutlaka bakmalısınız.
- Antre Gurme de şehrin lezzet duraklarındandır. Tuzlu-tatlı, kahvaltı-akşam yemeği; ne isterseniz önünüze taze taze gelecek bu modern mekanda gününüzü lezzetlendirebilirsiniz.
- ‘Isparta yemekleri çok güzel ama ben Türk mutfağının başka lezzetlerini de tatmak istiyorum.’ Yahut ‘Çin ve İtalyan mutfaklarını deneyimlemeliyim.’ Diyorsanız Tarihi Demiralay Konağı’nı ziyaret edebilirsiniz. Bu tarihi yapıda huzurlu bir akşam yemeği yeyip sonra da sıcacık bir kahveyle kapanış yapabilirsiniz.
- Et ve sakatat ürünlerinin bolluğuyla meşhur Pişşkembe Restoran ise Isparta geleneksel lezzetlerinin buluşma noktasıdır. Çorbaları ve mevsim salataları da lezzet yönünden hiç puan kırmayacağınız diğer seçeneklerdir.
- Balık seviyorsanız rotanızı Gözde Balık Evi’ne çevirmenizi tavsiye ederiz. Mezgit, hamsi tava, kalamar, palamut başta olmak üzere türlü türlü balıkların iştah açıcı bir sunumla servis edildiği bu mekanda; fırında helva tatlısı yemeden uğurlanmak istemeyeceksinizdir.
- Sıcacık ortamı ve samimi çalışanlarıyla Panorama Restoran, yaz-kış Isparta yemek mekanlarının en çok tercih edilenleri arasındadır. Isparta’da kahvaltı için de gelebileceğiniz bu mekanda şehri panoramik açıdan seyredebilirsiniz.
- Sulu ev yemeklerinin, İskender ve dönerin en lezzetli hâlini sunan yerlerden biri Isparta’da İkbal Lokantası’dır. Ekmek kadayıflarının da bir hayli popüler olduğunu söylemek gerekir.
Isparta’da ne yenir? sorusunu cevaplandırdığımız bu yemek rehberimizin sonuna gelirken şimdiden hepinize keyifli bir Isparta gezisi diliyoruz. Her biri ayrı güzel bu Isparta yemeklerini tatmadan şehri terk etmemeniz gerektiğinin tekrar altını çiziyor ve hepinize âfiyet olsun diyoruz.
Isparta’da sevgiliyle gidilecek yerler yazımıza bakmayı unutmayın!
